محمد حسن پور رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان رشت ، از اکران فیلم مستند « این یادگاری » به نویسندگی و کارگردانی علی ارکیان همکار ارشاد رشت روز سه شنبه ١١ مهر ماه ٩۶ ساعت ١٨ عصر در تهران تالار استاد شهناز خانه هنرمندان ایران با حضور کارگردان به نمایش و نقد و بررسی در می­آید .

یکی از آیین­های رایج برای گرامیداشت ماه محرم و ادای احترام به آرمان آزادی­ خواهی ، ظلم­ ستیزی و جانبازی امام حسین (ع) در وقایع خونبار کربلا ، بازآفرینی و نمایش شماری از شخصیت­ها و حوادث آن دوران از طریق شبیه­ سازی و تعزیه ­گردانی است ؛ چه به صورت ثابت و متمرکز و چه به طور متحرک و در قالب کاروان و کُتل .

” تعزیه ” یا ” تعزیت ” که در لغت به معنای تسلیت گفتن و سرسلامتی دادن به بازماندگان و خویشانِ درگذشتگان و آرزوی صبر و شکیبایی برای آنان است ، در عین حال به معنای شیوه­ ای از عزاداری در سوگ سالار شهیدان و یاران وی ، در کسوت اولیا ، با بازسازی و نمایش صحنه­ ها و شخصیت­های آن اتفاقات تلخ در برخورد و مقابله با ستمگران و ظالمان ، در لباس اشقیا ، به ویژه در حوادث دهه اول محرم سال ۶١ هجری قمری نیز می باشد البته با لباس و ساز و برگ جنگی متناسب با جایگاه هر گروه یا هر یک از شخصیت­های تعزیه.

اگر چه تاریخ آغاز شبیه سازی و ماجرای تعزیه که با باورها و فرهنگ و ارادت شیعیان به حسین­ بن ­علی (ع) پیوندی ماندگار دارد به درستی معلوم نیست اما از عصر صفویه بدین سو و به ویژه در دوره قاجار ، عزاداری به شیوه تعزیه و کُتل در بسیاری از مناطق ایران از جمله در اصفهان و کاشان و در چند دهه اخیر در اراک و یزد به شکلی گسترده و مستمر اجرا و انجام شده است . متنی را که شخصیت­های تعزیه بر پایه آن معمولاً به شعر و با آهنگ و لحنی متناسب با آن شخصیت­ها خوانده می­شود ، ” نسخه ” نام دارد . شعر و متن نسخه­ ها توسط سوگ­ سرایان ، شاعران و تعزیه­ گردانان سروده و نوشته شده و اغلب با توجه به جایگاه شخصیت­ها و موقعیت­های حوادث تعزیه با آوازی خوش و اثرگذار در دستگاه­های موسیقی ایرانی همچون تعزیه حضرت عباس (ع) و تعزیه حر خوانده می­شود . مخالف ­خوان­ها ( شمر و یزید و ابن ­سعد ) هم اشعار خود را بدون تحریر و عموماً با پرخاش می­خوانند .

تعزیه که به عنوان آیین ملی و مذهبی به همت سازمان میراث فرهنگی و توسط یونسکو به ثبت جهانی رسیده است ، در استان گیلان هم با پیشینه­ ی طولانی در ماه­ های محرم و صفر نیز به اجرا در می­آید .

 علی ارکیان مستندساز استان سرسبز گیلان با ساخت مستندی به نام ” این یادگاری ” و روایت واقعه جانسوز کربلا و عاشورای حسینی ، از زبان شیوای تعزیه­ خوانان دلسوخته آن خطه ، به ریشه­یابی واژگان و ترکیبات کلامی اشعار تعزیه پرداخته و با نگاهی به زخم­های مظلومانه سالار شهیدان ، نیم­ نگاهی انتقادی نیز به یادگاری­ های خراشیده بر پیکر نقاشی ­های مذهبی بقعه­ های آن دیار که تنها گنجینه­ های تاریخی و روایتگر این رویداد تلخ تاریخی اند و گویی هنوز هم این خراش ادامه دارد ، همت گماشته است .

گفتنی است مستند ” این یادگاری ” روز سه شنبه ١١ مهر ماه ٩۶ ساعت ١٨ عصر در تهران تالار استاد شهناز خانه هنرمندان ایران با حضور کارگردان به نمایش و نقد و بررسی در می­آید و حضور برای همگان آزاد است .