کهن‌ترین تصویر از فردوسی

به گزارش آرت گیل

کهن‌ترین تصویر از فردوسی که در شاهنامه نسخه قوام‌الدین حسن وزیر آمده‌است و در ژنو نگهداری می‌شود.

‏فردوسی نفر اول از سمت چپ و سه نفر دیگر هم عبارتند از فرخی، عنصری، و عسجدی، شاعران دربار مخصوص سلطان محمود غزنوی!

جالب است که بدانیم در واقع فردوسی سومین نفری بوده است که تصمیم می گیرد، تاریخ ایران پیش از اسلام را به نظم بنگارد. پیش از فردوسی در ابتدا مسعودی مروزی و بعد از او شاعر جوانمرگ دقیقی منظومه های نگاشته بودند. از کتاب مروزی تنها سه بیت باقی مانده است و دقیقی هم پیش از مرگش تنها توانسته بود در حدود هزار بیت را بسراید. در ابتدا فردوسی نمی خواست اشعاری را که دقیقی سروده بود در کتابش بیاورد، اما بنا به گفته خودش، شبی در خواب دقیقی را می بیند که او را از این کار برحذر می دارد و از فردوسی می خواهد که هزار بیت او را در کتابش بیاورد:

بدین نامه هرچند بشتافتی
کنون هرچه جستی همه یافتی
ازین باره من پیش گفتم سخن
اگر باز یابی بخیلی مکن
زگشتاپ و ارجاسپ بیتی هزار
به گفتم سر آمد مرا روزگار

بخش سروده دقیقی “گشتاسب نامه” نام دارد و به لطف گنجانده شدن آن در شاهنامه تمام هزار بیت آن بدون تغییر به ما رسیده است، در واقع اگر فردوسی آن را در کتابش نمی آورد، چه بسا اشعار دقیقی هم به سرنوشت اشعار مسعود مروزی دچار می شدند و از آنها بیش از چند بیت به جا نمی ماند. با وجود تفاوت ها میان دو منظومه، هم دقیقی و هم فردوسی سعی کرده‌اند، کمترین لغات عربی را در اشعار خود بگنجانند، در هزار بیت دقیقی تنها ۵۰ لغت عربی یافت می شود و در پنجاه هزار بیت فردوسی تنها ۸۶۵ لغت، این بدان معناست که هر دو شاعر از ظرفیت و توانایی زبان فارسی آگاه بودند و از آن بهره بردند.